O Witkacym w Pałacu Kultury. 24.04.2016

Bachantki, Eurypides

Szczęśliwy, zaiste, człek, Kto się do służby bożej Całą swą duszą przyłoży, Kto, życia swojego bieg Kierując w góry Na wtóry I tańce bachijskie, najradziej Im oddan, gładzi Swe grzechy! Szczęśliwy, kto się weseli Wraz z nami Pląsami W cześć wielkiej Macierzy Kybeli. Kto, pełen szalonej uciechy, Tyrsos w swą ujmie dłoń, Bluszczem uwieńczy skroń I wielbi, i chwali Najdbalej Dionizową moc!… Hejże ku mnie Tłumnie, szumnie, Ty bachantek ciżbo mnoga, Coś szumnego tutaj boga, Którego sam spłodził bóg, Od górzystej Frygii dróg Do helleńskich wiodła smug!… tłum. Jan Kasprowicz

Celibat

Pierwszy raz z facetem byłem 4 września 2010 roku, trzy lata po święceniach. Umówiłem się przez internet, w jego mieszkaniu. Tak się nakręciłem, że nic innego się nie liczyło, tłumaczyłem sobie, że mi się należy, że raz w życiu muszę spróbować tego, z czego rezygnuję. Było przyjemnie w trakcie, a po dopadły mnie wyrzuty sumienia. Obiecałem sobie, że nigdy więcej.

(...)

Kiedy któryś już pyta, czym się zajmuję, to odpowiadam, że pracuję w korporacji. Kilka razy zdarzyło się, że facet wykrzyczał: "Ty jesteś księdzem!". Nie zaprzeczyłem. Są tacy, którzy gustują w księżach i z łatwością ich rozpoznają - kapłaństwo widać w oczach i słychać w głosie. Tak, księża mają powodzenie na czacie. Używają drogich perfum, mają pieniądze na alkohol i hotel, są dyskretni - bo komu mieliby donieść ? Ale według mnie księża to najgorszy sort.

(...)

Kiedy idę ulicą, zwracam uwagę na klatkę piersiową - muszą być dobrze zbudowani.

Kiedy siedzę z mężczyzną przy stoliku, patrzę na jego dłonie - muszą być ładne.

Kiedy spowiadam w konfesjonale, zwracam uwagę na głos - musi być wyważony, ale pewny.

Kiedy rozdaję komunię świętą, zwracam uwagę na twarze - lubię pociągłe, nie lubię okrągłych, okrągłe kojarzą mi się z figlarnością, a ja wolę normalność.

(...)

- Wyobrażasz sobie czasami, że jesteś z kimś na zawsze ?

- Podczas zasypiania. Wtedy samotność jest najdotkliwsza. Patrzę na ścianę, na krzyż i myślę: Jezus jest z drewna, ani nie pocałuje, ani nie przytuli.

(...)

Spotykałem się z chłopakiem, którego poznałem jeszcze w parafii, należał do oazy. Zawsze go wypatrywałem na mszy, a po staliśmy przed kościołem i żartowaliśmy. Później dowiedziałem się, że był w związku z księdzem z sąsiedniej parafii. Rozstali się, bo biskup się dowiedział, że mieszkają razem na plebanii. Biskup wysłał księdza na studia do Rzymu, chłopaka postraszył piekłem.

Przyjechał do mnie, został na noc. Miałem u boku kogoś, do kogo wzdychałem przez lata, leżał przy mnie, czułem jego oddech, ale nic poza tym. Denerwuje mnie, jak mówi, myśli, ubiera się, chodzi. Dawne zauroczenie minęło. Spotykam się teraz z chłopakiem, który studiuje na KUL, jest księdzem. Przyjeżdża czasami, on się przytula, a ja kompletnie nic, nie rusza mnie wcale.

- Gdzie poznajesz facetów ? W klubach ?

- Nie, do klubów nie chodzę. Facetów poznaję przez internet. Przez przypadek spotkałem mojego kolegę z podstawówki, przyjechał w delegację. Umówiliśmy się w hotelu, nie wiedząc, że się znamy. Po ósmej klasie nasze drogi się rozeszły, ja poszedłem do liceum, on do technikum, ja wstąpiłem do seminarium, on się ożenił. Tak, w hotelu poszliśmy do łóżka.

(...)

Spotykaliśmy się przez chwilę, jeszcze kiedy mieszkałem na plebanii. Raz ja przychodziłem do jego sypialni, raz on do mojej. Poczciwy człowiek. Nie chciał doprowadzać do orgazmu, uważał, że orgazm to przekroczenie granicy. Tylko przytulaliśmy się do samego rana.

Celibat. Opowieści o miłości i pożądaniu. Marcin Wójcik. Agora. Warszawa 2017.

"Kilkakrotnie jednak stawiano sprawę jasno: jeżeli kleryk przed seminarium lub w trakcie studiów odbył stosunek seksualny, to nie ma prawa przyjąć święceń. Jeden kolega, kilka lat ode mnie młodszy, był już po inicjacji z kobietą jeszcze w szkole średniej i miał z tego powodu wyrzuty sumienia. Przyszedł do mnie i radził się, co ma robić. To było ryzykowne, bo przecież mogłem go wsypać. Ale jednak zdecydował się komuś zaufać. Powiedziałem mu: jeśli cię to dręczy, to powiedz im o tym. Po co masz się katować i to zatajać, jak cię wywalą, zaczniesz życie od nowa, nie marnuj czasu. No i on poszedł i powiedział o tym ojcu duchownemu. Co usłyszał ? Pakuj się".

Artur Nowak, Duchowni o duchownych, 2019.

Sztuka kochania

(...)

Sam Rzym tyle pięknych kobiet

w swoich starych murach mieści

iż - rzec można bez przesady -

jest to w świecie raj niewieści.

Ile jagód ma Methymna,

morze - ryb, Gargara - kłosów,

ile ptasząt w głębi lasów,

ile gwiazd jest wśród niebiosów,

Tak są liczne w naszym mieście

młode a cudne dziewice.

Nie darmo w nim słodka Wenus

obrała swoją stolicę.

Nieporównane piękności

znajdą Rzymianie szczęśliwi

pod portykiem Pompejusza,

na Forum, w galeriach Liwii.

Na Adonisowych świętach

sposobności nie są rzadsze -

lecz najskuteczniej swe sidła

zastawiać można w teatrze.

Znajdziesz kobiet cudnych krocie:

tę - oszukać będziesz w stanie,

tamta zajmie cię przelotnie,

innej - dasz swe miłowanie.

Jako mrówki niosąc ziarno

tworzą nieraz szyki długie

i jak gdyby oszalały,

latają jedne przez drugie -

Jako pszczoły, które tłumnie

fruną w jasne dni pogodne -

z kęp pachnącej macierzanki

zbierać słodkie skarby miodne -

Tak kobiety do teatru

śpieszą rzeszą nieprzebraną.

Każda widzieć chce - lecz każda

pragnie zwłaszcza być widzianą.

Romulus pierwszy z teatrem

złączył miłość. Przez porwanie

Sabinek zdobyli sobie

żony rycerscy Rzymianie.

Odtąd, wierny swej tradycji

uświęconej z bogów łaski,

teatr zastawia na cnotę

pułapki i samotrzaski.

(...)

Sztuka kochania Owidiusza.

Bracia i Siostry Wolnego Ducha

Średniowieczne wcielenie chrześcijańskiego panteizmu: Albowiem Bóg jest obecny w każdym kamieniu, w członkach ludzkiego ciała i w piekle nie inaczej niż w sakramencie ołtarza, toteż każdy nawet jeszcze przed komunią ma w sobie Boga w sposób doskonały.

Poglądy wolnoduchowców:

Stosunek seksualny nie jest grzechem, jeśli się go pragnie.

Uczeń wolnego ducha mógł uczestniczyć w mszach, aczkolwiek mógł też swobodnie uprawiać seks w noc przed przystąpieniem do komunii, czego zabraniał ówczesny Kościół.

Wolnoduchowcy byli przeświadczeni, że są ludźmi doskonałymi, całkowicie przenikniętymi działaniem Ducha Świętego. Doskonałość ta oznaczała niemożność zgrzeszenia w żaden sposób, gdyż zjednoczyli oni swoją wolę z wolą boską.

Heretyckie dziedzictwo Europy, Mariusz Agnosiewicz, Wrocław 2011, s.138-141.

Z Księgi Ezechiela (25,17) i Karate Kiba

Nie znoszę brutalności - mawiał doktor Benway. - Jest nieskuteczna. Jednakże długotrwałe złe traktowanie, jeśli stosować je zręcznie, wywołuje lęk i poczucie winy.

Należy pamiętać o kilku naczelnych zasadach. Obiekt nie może uważać złego traktowania za antyhumanitarny atak na swoją indywidualną tożsamość. Musi czuć, że zasłużył na wszystko, co go spotyka, bo dopuścił się czegoś strasznego (choć bliżej nie sprecyzowanego). Nagi przymus należy zamaskować arbitralną, skomplikowaną biurokracją, aby obiekt nie miał bezpośredniego kontaktu z przeciwnikiem.

W Annexii nikt na nikogo nie patrzył z powodu surowego zakazu czynienia komukolwiek dwuznacznych propozycji seksualnych.

William S. Burroughs, Nagi lunch.

Stoicyzm - filozofia bogatych

Giordano Bruno

W przyrodzie występuje hierarchia, od ciemności do światła.

Natura jest inteligibilna/racjonalna/ logiczna, bo jest wyrazem Boskich idei.

Bruno był neoplatończykiem, a jak wiadomo neoplatonizm przedstawiał świat jako Boską emanację, stworzenie jako odzwierciedlenie Boga.

Bruno był panteistą.

Panteizm – pogląd filozoficzny i teologiczny utożsamiający wszechświat z bogiem. Neguje istnienie boga osobowego, głosi zaś przenikanie absolutu we wszystkie substancje ziemskie

Poprzez ślady i odległe skutki jedynie można poznać Boga.

Idea duszy świata jako przyczyny i ruchu. Pierwsza zdolność duszy świata to powszechny intelekt, który wszystko ożywia.

Natura jest harmonijnym samorozwijającym się systemem atomów i monad/nieśmiertelnych dusz/( monada odzwierciedlająca cały wszechświat) znajdujących się we wzajemnych do siebie stosunkach.

Bruno nawiązywał do Mikołaja Kopernika i stwierdzał możliwą obecność życia i istot rozumnych na innych planetach. Uważał, że nasze Słońce jest jedną z wielu gwiazd i nie zajmuje żadnej uprzywilejowanej pozycji tak jak Ziemia. Powtarzał za Mikołajem Kuzańczykiem, że Ziemia nie zajmuje centrum wszechświata. Nie istnieje żaden środek i nie istnieje góra i dół.

Systemy słoneczne powstają i giną, ale razem tworzą jeden rozwijający się system, jeden organizm ożywiony przez duszę świata.

Bruno łączył kopernikańskie hipotezy o ruchu Ziemi wokół Słońca z własną metafizyczną kosmologią.

Spalony w Rzymie 17 lutego 1600 roku.

Frederick Copleston, Historia Filozofii, tom 3, W-wa 2001.

Bycie-w-świecie

Rozumiem świat, bo jestem jego częścią i potrafię w nim żyć.

To swojskie zadomowienie w świecie Heidegger nazywa byciem-w-świecie / in-der-Welt-sein.

Dasein /tubycie

Termin używany przez przez Martina Heideggera w Byciu i czasie (1927) na określenie egzystującej w świecie jednostki.

Dasein jest w świecie i odnosi się doń rozumiejąco i z troską, co oznacza, że się w tym świecie potrafi znaleźć i zachować.

Rozumienie nie jest już sposobem poznawania świata (epistemologiczna wykładnia hermeneutyki ), lecz istnienia w nim. Na tym polega zainicjowany przez Heideggera, zapowiadany wcześniej przez przez Nietzschego, ontologiczny zwrot w hermeneutyce.

Heidegger określił cztery właściwości Bycia. Są to: jedyność, nieprzedstawialność, osobliwość, skrywanie się.

Człowiek istnieje, bo istnieje w mowie, która należy do najbliższego sąsiedztwa istoty ludzkiej i ma możliwość odsłaniania świata. W późnej filozofii Heideggera język mówi sam z siebie, człowiek tylko uczestniczy w tym mówieniu, ale nad nim nie panuje, tym zaś, co powiedziane w mówieniu języka, jest poezja.

Według Heideggera mowa, którą słychać w życiu codziennym, jest zdegenerowaną formą źródłowego powiadania (Sagen). Takie rozumienie poezji zdecydowanie różni się zarówno od koncepcji formalistycznych ( poezja jako mowa udziwniona ), jak i kulturowych ( poezja jako ślad rzeczywistości ).

Poezja poprzedza mowę w tym sensie, że mowa odnosi się do tego, co jest ( wchodzi w wymianę z rzeczami ), zaś poezja jest stanowieniem Bycia, czyli odsyła do tego, co warunkuje każdy byt, lecz samo bytem nie jest.

W tym sensie poezja jest warunkiem zjawiania się świata, poeta tym, kto czuwa nad Byciem, a interpretator tym, kto temu zjawianiu się, rozbłyskiwaniu się świata asystuje, maksymalnie zacierając własną subiektywność.

Wiersze wzywają do wsłuchiwania się w tę pierwotną mowę świata, zaś to wsłuchiwanie się pozwala zamieszkać w źródłowym powiadaniu.

W tym rozumowaniu przejawia się hieratyczna (uświęcona) koncepcja języka poetyckiego pozbawionego jakichkolwiek związków z codzienną komunikacją i przechowującego w sobie pamięć obcowania z tym, co święte.

Teorie literatury XX wieku. Podręcznik. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, Kraków 2009, s.180-182

Martin Heidegger - filozof, który popierał faszyzm Hitlera, to fakt powszechnie znany: Adam Bolewski

Martin Heidegger

Heidegger zapytał o sens bycia bytu.

Byt nie jest bynajmniej tożsamy z byciem - różnicę pomiędzy byciem a bytem Heidegger nazwał różnicą ontologiczną - jednak znalezienie odpowiedzi na pytanie o sens bycia jest możliwe jedynie na drodze analizy bytu.

Wśród wszystkich bytów jedynie człowiek posiada zdolność refleksji, czyli odniesienia się do bycia. Człowiek jest więc bytem szczególnym, różnym od innych bytów. Heidegger określa ów byt mianem Dasein/ jestestwo, bycie tu oto.

"Człowiek jest bytem - pisze Heidegger - który jest pośród innych bytów, tak iż jest mu już dostępny zarówno byt, którym on nie jest, jak i byt, którym sam jest. Ten sposób bycia człowieka nazywamy egzystencją. Egzystencja możliwa jest tylko na gruncie rozumienia bycia".

Egzystencja polega więc na zdolności odnoszenia się do innych bytów, w tym także do samego siebie jako bytu, oraz rozumienia bycia jako czegoś odrębnego od bytu.

O swojej zdolności odnoszenia się do innych bytów człowiek zapomina wówczas, kiedy nadmiernie skupia się na świecie przedmiotowym. Zapomina wtedy o swojej wyjątkowości oraz o swojej odpowiedzialności za inne byty.

Tego rodzaju zapomnienie Heidegger określa mianem bycia nieautentycznego. Człowiek może ów stan zapomnienia przezwyciężyć, niejako wyjść poza siebie, "wyprzedzając" zarówno inne byty, jak i swoje własne bycie, gdyż postrzega sam siebie w perspektywie własnej skończoności.

Bycie autentyczne, polegające na wyjściu poza perspektywę skończoności, poza bycie-w-świecie, wyzwala w człowieku trwogę.

"Trwoga - pisze Heidegger - odbiera nam mowę. Ponieważ byt w całości wyślizguje się i tak właśnie narzuca nicość, przeto milknie wobec niego wszelkie stwierdzenie, że coś jest. I to właśnie, że przytłoczeni trwogą usiłujemy tę pustkę milczenia zapełnić przez dowolną, przygodną gadaninę, jest tylko świadectwem obecności nicości".

W późniejszym okresie twórczości Heidegger krytykował współczesną cywilizację. Zwracał uwagę na wzrastające uzależnienie człowieka od cywilizacji. Cywilizacja nie jest przecież niczym innym jak zbiorem przedmiotów, a człowiek uzależniony od przedmiotów sam siebie zaczyna traktować jak przedmiot. Jedynie metafizyka dostrzegająca nie tylko byt, lecz także bycie bytu, jest w stanie zmienić ten stan rzeczy.

Paweł Czarnecki, Historia filozofii, Warszawa 2011, s.203.

Heidegger i istota człowieka

Próba rekonstrukcji greckiej wykładni istoty człowieka (Menschenwesen) wymaga, podkreśla Heidegger, zastosowania greckiego sposobu zapytywania, który sprowadza się do trzech zasadniczych ustaleń. Określenie istoty człowieka nigdy nie ma, zgodnie z tym sposobem,
charakteru autorytatywnej i ostatecznej odpowiedzi, lecz jest

zawsze pytaniem, poszukującym i dociekliwym dopytywaniem się. Pytanie to musi być ponadto stawiane z perspektywy samego odsłaniającego się bycia, które określa istotę człowieka, a nie na odwrót, jak w późniejszej tradycji metafizycznej.

To bycie jest wydarzeniem, które posiada człowieka i obdarza go jego istotą; istota człowieka jest więc zawsze źródłowo odniesiona do bycia; jawi się jako relacja do bycia, którą ustanawia, bo otwiera samo bycie. Wreszcie jako takie pytanie o istotę człowieka ma charakter dziejowy, niesprowadzalny do określeń antropologicznych, psychologicznych czy historycznych. Dziejowy – albowiem zapytując o relację między istotą człowieka a istotą bycia, dociera do źródeł ludzkiej dziejowości i dziejowości w ogóle.

Bycie jest u Greków wydarzeniem (Geschehen), w którym uczestniczący człowiek jako byt wkracza w dzieje, pojawia się na sposób dziejowy (geschehend). Te trzy warunki muszą być adekwatnie odwzorowane – powtórzone – w rekonstrukcji greckiej wykładni istoty człowieka. (...)

Cezary Wodziński, Heidegger i problem zła; Istota człowieka, Gdańsk 2008, s.241.

Hermeneutyka (1)

Myślenie dokonuje się w żywiole mowy, albowiem całe doświadczenie świata jest zapośredniczone przez język. Świadomość nie jest dana sobie bezpośrednio, lecz mediacyjnie, to znaczy nie jest doskonale wobec siebie samej przejrzysta.

Nie istnieje podział na język i opisywaną przezeń obiektywną rzeczywistość, albowiem owa rzeczywistość jest zawsze rzeczywistością opowiedzianą, już istniejącą w języku, który wyznacza jej najogólniejsze ramy zjawiania się.

Język to podstawa i miejsce prezentacji tego, że ludzie w ogóle mają świat.

Fundamentem hermeneutyki jest rozmowa, dialog, wymiana między Ja i Ty.

Hermeneutyka (2)

W tradycji hermeneutycznej sens nie istnieje niezależnie od interpretacji, co oznacza, że nie istnieje jedna metoda jego uprawomocnienia.

Sens nie tkwi w gotowej postaci w świecie, skąd umysł miałby go wydobywać, ale rodzi się w procesie językowego samorozumienia podmiotu, który nie stoi przed światem, lecz jest w nim zanurzony.

Z tego powodu interpretacja nie jest operacją obiektywnego ( przedmiotowego ) opisywania sensu, lecz praktyką egzystencjalną przemieniającą życie człowieka.

Księga Koheleta - prawicowy punkt widzenia

Wszystko marność !

Jaki pożytek odniesie człowiek z całego swojego trudu,

który znosi pod słońcem ?

Pokolenie odchodzi i pokolenie przychodzi,

a ziemia trwa nieporuszenie na wieki.

Mówienie zawsze jest wysiłkiem

i niczego człowiek nie zdoła powiedzieć do końca.

To, co było, będzie znowu,

czyn już dokonany znowu trzeba będzie podjąć,

nic więc nowego nie ma pod słońcem.

To, co zostało skrzywione, nie da się wyprostować,

a to, czego nie ma, nie da się policzyć.

Bo gdzie wiele mądrości, tam wiele smutku,

a gdzie więcej wiedzy, tam więcej cierpienia.

Nakupiłem sobie niewolników i niewolnic,

nagromadziłem sobie srebra i złota,

postarałem się o śpiewaków i śpiewaczki

i zaznałem wszelkiej ludzkiej rozkoszy.

I oto zobaczyłem, że wszystko jest marnością i pogonią za

wiatrem i że nie ma z tego żadnej korzyści pod słońcem.

Jest czas milczenia i czas mówienia,

jest czas miłości i czas nienawiści,

czas wojny i czas pokoju.

Gdy się mnoży słowa, mowa staje się głupia.

Doszedłem do stwierdzenia,

że kobieta, która jest pułapką, zadaje więcej goryczy niż śmierć. Jej serce jest jak sieć, a jej ręce - jak więzy. Ten, kto jest miły Bogu, ominie jej zasadzki, ale grzesznik wpadnie w jej sidła.

Na tysiąc mężczyzn znalazłem jednego prawego,

ale kobiety prawej nie znajduję ani jednej w całej ich liczbie.

Mądrość rozjaśnia twarz człowieka.

A jednak lepiej jest posłuchać człowieka mądrego, który

mówi spokojnie, niż wrzasku kogoś, kto dowodzi motłochem.

Mądrością więcej można osiągnąć niż bronią,

ale jedna pomyłka może popsuć największą sprawę.

Mędrzec zwraca serce ku swej prawej stronie,

a serce głupca trzyma się strony lewej.

Kiedy widzisz, że w kraju jest krzywdzony biedak, a prawo

i sprawiedliwość są deptane, nie dziw się !

Koh, 1,1-10

Czarny pies

Przed bramą

Faust:

Tam w oziminach czarny pies, w ugorze -

Wagner:

Widzę od dawna. Pies to pies, rzecz znana.

Faust:

Przypatrz się dobrze ! Cóż to jest za zwierzę ?

Wagner:

To jakiś pudel na spacerze,

Psim obyczajem biegnie tropem pana.

Faust:

Zważ, jak ślimak w muszli własnej

Biegnąc zapętla nas w spirali,

A jeśli się nie mylę, ten krąg ciasny

Ognistym szlakiem psa się pali.

Wagner:

To tylko czarny pudel ! Mistrzu drogi,

Zaćmiły panu wzrok mamidła.

Faust:

Jakby chciał spętać nasze drogi,

Wkoło magiczne cichcem kreśli sidła.

Krąg się zacieśnia, jest już blisko !

Wagner:

To pies i tyle, godzien swego miana.

Faust:

Do nogi, piesku ! Chodź, pójdziemy razem !

(...)

Pracownia

Faust:

A to co ? Czy to mi się śni ?

Sen to czy jawa ?

Co to za plugawa mara !

Jakiego mój pies nabiera ogromu !

Rozrasta się to, nadyma:

Widział kto pudla-olbrzyma !

Co za paskudztwo pod dach sprowadziłem !

Już jak behemot z grubym tyłem,

Ogniste ślepia, straszliwe ma kły.

Och ! Popamięta mnie ten zły !

Przeciwko półdiablęcej stworze

Klucz Salomona dopomoże.

Rozprawię się z tą stworą !

Naprzód zaklinam czworo:

Salamandro, płoń !

Undyno, toń !

Sylfie, giń !

Koboldzie, czyń !

Żywiołów sferze

Obce to zwierzę.

Leży spokojnie i zęby szczerzy.

Nie dopiekłem mu jak należy.

Potężniej muszę

Zakląć psią duszę.

Czyś ty, kolego,

Nie z piekła samego ?

Skoroś ty taki,

Patrz na te znaki,

Postrach czarnych rycerzy !

O, jak się zżyma, sierść mu się jeży !

Stwora za piec, jak słoń wielka,

Ciasna już jej moja celka,

Łbem sięga wyżej okapu,

Zaraz się we mgłę rozpłynie.

Nie rośnijże do pułapu !

Do nogi, psie ! Patrzaj co czynię:

To nie jest czcza pogróżka !

Co ? Święty żar piecze duszka ?

Już ja cię spalę

W troistej światłości chwale !

Już ja cię spalę

Zaklęcia najpotężniejszego mocą !

Mefistofeles, z którego mgła opada, wychodzi zza pieca, przebrany za wędrownego scholara.

Mefistofeles:

Do usług ! A ten cały hałas po co ?

Faust:

Wędrowny żak ? To była kundla treść ?

Pocieszny casus, pal go sześć !

Mefistofeles:

Kłaniam, doktorze ! Salve, mistrzu złoty !

Mistrzunio dzisiaj wziąłeś mnie w obroty.

Faust:

Jak ci na imię ?

Mefistofeles:

Ja jestem duch, co zawsze przeczy !

Goethe, Faust, tłum. Adam Pomorski, W-wa 1999.

Pochodzenie nazwy Jaćwingów

Propozycja ustalenia genezy nazwy bałtyckiego plemienia Jaćwięgów.

Podstawą nazwy Jaćwięgów był hydronim Hańcza. Jaćwięgowie/Ant-iving-ai to plemię znad rzeki Hańczy/Ant-ia/korytnica, po prostu Hańczanie.

Dzisiejszą rozbieżność między nazwą Hańcza a Jaćwięgowie objaśniałem już wyżej tym, że nazwy te przechowywane były w dwu odrębnych środowiskach językowych, bałtyckim i słowiańskim.

Nazwa Jaćwięgów znana nam jest jedynie w postaci przetransformowanej przez Słowian i utrwalonej przez nich lub za ich pośrednictwem w średniowiecznych źródłach historycznych.

Natomiast nazwa rzeki, moim zdaniem, zachowała się w ustach resztek miejscowej ludności jaćwięskiej, ocalałej z pogromów drugiej połowy XIII wieku, bądź też w ustach jej najbliższych pruskich czy też litewskich sąsiadów.

Jerzy Nalepa, Jaćwięgowie. Nazwa i lokalizacja, Białostockie Towarzystwo Naukowe. Kompleksowa Ekspedycja Jaćwieska, Białystok 1964, s.26-33.

Wszyscy ludzie są dziećmi Bożymi

Co jest najistotniejsze w nauce Jezusa Chrystusa - że nie ma znaczenia, czy ktoś jest bogaty, czy biedny, wysoko czy nisko urodzony, czy jest panem, czy niewolnikiem, wielkim myślicielem czy dzieckiem. Że wszyscy ludzie są dziećmi Bożymi. I że miłość tego Ojca jest nieskończona. Że żaden człowiek nie jest przed nim bezgrzeszny, ale że Bóg ma dla grzesznika zmiłowanie. Że nie sprawiedliwość jest najważniejsza, lecz łaska.

Wiesz, co to jest łaska: wielka, obdarowująca i przebaczająca miłość Boga. I że powinniśmy być dla bliźnich tacy, jakim chcielibyśmy, żeby Bóg Ojciec był dla nas.

Ernst H. Gombrich, Krótka historia świata, Poznań 2017, s.115-116.

Dziecię Boże

Czarny pies:

Psy bywały nieraz towarzyszami magów. To diabeł, przybrawszy tę postać, by nie budzić podejrzeń, podążał za nimi, lecz rozpoznawano go pomimo rozlicznych wykrętów.
Leon z Cypru pisze, że pewnego dnia z ciała opętanego wyszedł diabeł pod postacią czarnego psa. Diabeł przyjmuje zwykle czarny kolor psiej skóry. Dobrzy ludzie dość często topią się w Quirnper. Staruchy i dzieci zapewniają, że diabeł, pod postacią wielkiego, czarnego psa, wpycha przechodniów do rzeki. Wiele jest przesądów związanych z psem. W dzikim kantonie Saint-Ronal wierzy się jeszcze, że dusza złoczyńców przenosi się do ciała czarnych psów. Starożytni magowie wierzyli także, że demony objawiały się pod postacią psów. Plutarch, w Żywocie Cymona, opowiada, że zły duch wcielony w czarnego psa przepowiedział Cymonowi rychłą śmierć.
Pewien szarlatan, z czasów Justyniana, miał tak mądrego psa, że gdy wszystkie zgromadzone osoby kładły swe pierścienie na ziemi, ten zwracał je bez wahania, jeden po drugim, swym
właścicielom. Pies ten rozróżniał również w tłumie, na rozkaz swego pana, biednych od bogatych, uczciwych od złodziejaszków: „Widać więc, mówi Leloyer, że była to magia i że pies ten był demonem".

Delancre opowiada, że w 1530 roku demon ukazał pewnemu pastorowi z Norymbergi, za pomocą lustra, skarby ukryte w kryształowych wazach i złożone w pieczarze w pobliżu
miasta. Pastor wziął jednego ze swych przyjaciół do towarzystwa, zaczęli szukać i odkryli coś w rodzaju skrzyni, przy której leżał ogromny, czarny pies. Pastor wszedł pośpiesznie, by zawładnąć skarbem, lecz gdy tylko przekroczył próg jaskini, ta zapadła się pod jego stopami i pochłonęła go. Proszę zwrócić uwagę, że jest to opowieść i że nikt nie widział
owego psa, lecz można z niej wyciągnąć wnioski o pojęciu, jakie miały o psach mało cywilizowane ludy. Starożytni nazywali suki z piekła furiami. Bóstwom piekieł składano w
ofierze czarne psy. Za naszych ojców największych zbrodniarzy wieszano pomiędzy dwoma psami.

J. Collin de Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, Kraków 1993, s. 162

Lucifer

Roślinna natura ludzka

Jak w szczerym polu galijski chart nagle upatrzy zająca, ten ściga zdobycz, a ten ocalenie. Już, już, zda się, dogania, tylko chrapami rozdętymi ślad potrąca. Zając sadzi niepewny losu, czy go nie pochwycą, czy wymknie się śmierci i zostawi za sobą pysk łakomy.

Tak i oni, bóg i dziewczyna [Feb i Dafne], on rączy nadzieją, ona strachem. Jednak ten, co ściga, leci na skrzydłach Amora, więc szybciej biegnie, nie spoczywa, dopędza prawie, owiewa oddechem jej włosy rozsypane po szyi. Opadła z sił, pobladła, strudzona szybką ucieczką, stanęła nad brzegiem Penejosa, woła:
- Ojcze, ratuj, jeśli jesteś bogiem. Albo rozstąp się, Ziemio, albo zabierz moją piękność, przemień postać.

Zaledwie to wyrzekła, dziwne odrętwienie wiąże jej ciało: miękką pierś obleka cienka kora, włosy przechodzą w liście, ramiona w gałęzie. Stopę, tak lekką dotąd, pętają twarde korzenie. Z czoła wystrzela wierzchołek, ale wdzięk jeszcze pozostał. Jeszcze ją kocha Febus. Kładzie rękę na pniu i czuje, jak pod świeżą korą drży jej serce. Obejmuje gałęzie jak żywe ciało ramionami, całuje drewno, ale drewno jeszcze odpycha pocałunki.

- Jeżeli nie możesz być żoną - rzecze bóg - bądź chociaż moim drzewem. Zawsze będziesz ozdabiać, o drzewo laurowe, moje włosy, lirę, mój łuk. Ciebie otrzymywać będą w darze wodzowie Lacjum [Rzymu], gdy wśród głosów tryumfu wstępować będą na Kapitol. Ty staniesz przed pałacem Augusta - straż najwierniejsza, równie jak dąb czczona. A tak jak z mojej głowy zawsze młodzieńcze spływają kędziory, ty także nie trać nigdy swych zielonych liści.

Gdy skończył mówić Pean, skłonił się laur gałęźmi, pochylił wierzchołek.

Metamorfozy, Owidiusz, 1, w.452-567, Ossolineum 2004.

Współczulny układ nerwowy

W sekretnej historii to, co ostatecznie na drodze ewolucji przekształciło się w człowieka, nie tylko musiało pokonać roślinny etap rozwoju, ale też pierwiastek roślinny do dziś stanowi ważną część każdej istoty ludzkiej.

Gdybyśmy wydobyli z ludzkiego organizmu współczulny układ nerwowy i sprawili, że stanąłby samodzielnie w pozycji pionowej, przypominałby swoją sylwetką drzewo.

Jak powiedział mi kiedyś jeden z najlepszych brytyjskich homeopatów, pięknie ujmując tę myśl, "współczulny układ nerwowy to podarunek królestwa roślin dla fizycznej powłoki człowieka".

Sekretna historia świata, Jonathan Black, rozdz. Ogród Eden, s.57, Sopot 2011.

Giganci i nie tylko

Według sekretnej historii ewolucja gatunków nie była procesem równomiernego rozwoju, jaki zakłada nauka. Obfitowała ona w gwałtowne zwroty akcji, które miały poważne implikacje dla naszego pojmowania własnej fizjologii i struktury naszej osobowości. Nie zabrakło ślepych zaułków, falstartów i dokonywanych z premedytacją aktów sabotażu.

Centaury, syreny, fauni i satyrowie byli poprzednikami człowieka w jego anatomicznie współczesnej postaci, powstałymi pod wpływem impulsu nakazującego stworzenie rozmaitych stadiów przejściowych prowadzących ostatecznie do wykształcenia się współczesnej postaci anatomicznej człowieka.

Wiodąc ludzkość coraz bliżej ku znanej nam współcześnie anatomii, bogowie przyjęli formy pół ludzkie i pół zwierzęce, które zachowały się w pamięci Sumerów, Persów i Babilończyków, po czym ostatecznie przybrali anatomicznie idealne formy utrwalone w dorobku ostatnich wielkich cywilizacji starożytności, czyli antycznej Grecji i Rzymu.

Bogini planety Wenus pojawiała się na przykład na murach egipskich świątyń jako bogini Hathor z głową krowy, natomiast bóg planety Merkury był znany jako Anubis, bóg z głową psa.

Według sekretnej tradycji tych samych bogów, te same żywe istoty antyczni Grecy zapamiętali w późniejszej postaci bardziej zaawansowanej ewolucyjnie.

Starożytne teksty opisujące tę epokę podkreślają również fakt występowania w tym okresie olbrzymów.

Autor Księgi Enocha reprezentujący starożytną tradycję hebrajską, ale również Platon, który wyrasta z gruntu tradycji starogreckiej, zgadzają się co do tego, że w zamierzchłych czasach poprzedzających potop istniała na ziemi rasa gigantów.

W Dialogu Midasa Frygijczyka z Silenusem, którego fragmenty zachowały się z czasów panowania Aleksandra Wielkiego, Silenus twierdzi, że " ludzie wyrastali dwakroć tak wysocy, jak najroślejsi mężowie w jego czasach, i żyli dwakroć tak długo".

Jak utrzymuje sekretna tradycja, olbrzymie posągi z doliny Bamyan w Afganistanie, które niedawno zostały zburzone, nie były trzema gigantycznych rozmiarów posągami Buddy, lecz trzema posągami przedstawiającymi naturalnej wielkości olbrzymów o wzroście 53 metry, 36,5 metra i 9 metrów. Zapisy z XIX wieku sugerują, że miejscowa ludność uważała je za posągi przedstawiające Miaotse - olbrzymów wywodzących się z tradycji chińskiej.

Przyjmuje się, że słynne posągi z Wyspy Wielkanocnej także utrwaliły rzeczywisty wzrost historycznych gigantów.

Kiedy ewolucja zabrnęła w ślepą uliczkę, pojawiły się dziwadła - jednonodzy ludzie, ludzie-nietoperze, ludzie-owady i ludzie z ogonami.

Maneto, historyk egipski żyjący w III wieku p.n.e. utrwalił również tradycję mówiącą o progeniturze Czuwających, pisząc, że "przywiedli oni dwuskrzydłe ludzkie istoty, jak i inne istoty z czterema skrzydłami i dwiema twarzami; ludzkie istoty o jednym ciele i dwóch głowach, i jeszcze inne z udami kozła i rogami na czole; inni jeszcze mieli końskie kopyta z tyłu, lecz przód mieli człowieczy; o innych znów mówiono, że to byki z ludzkimi głowami lub czterogłowe psy, którym z grzbietów wyrasta rybi ogon... Były też inne monstra, takie jak wszelkiego rodzaju smokom podobne istoty".

Właśnie w mitach i takich utworach jak Władca Pierścieni J.R.R. Tolkiena czy Opowieści z Narnii C.S.Lewisa reprezentujących literaturę fantasy znajduje swój współczesny wyraz zbiorowa pamięć o czasach, w których ludzie żyli na ziemi u boku olbrzymów, smoków, syren, centaurów, jednorożców, faunów i satyrów.

Bogowie mieli na swoich usługach rzesze krasnoludów, sylfów, nimf, driad i innych pomniejszych istot pochodzących z zaświatów, a ludzie ocierali się o nie, toczyli z nimi boje, a czasami pałali do nich uczuciem.

W sekretnej historii świata istotami, które były ostatnim wcieleniem dusz przed pojawieniem się człowieka, były małpy człekokształtne. Pojawiły się one dlatego, że niektóre dusze ludzkie podjęły pochopną decyzję o inkarnacji, nim ostatecznie udoskonalono ludzką anatomię.

W świetle sekretnej historii nie należałoby zatem mówić, że człowiek pochodzi od małpy. To małpy człekokształtne stanowią zdegenerowaną formę człowieka.

Sekretna Historia Świata, Jonathan Black, rozdz. Bogowie, którzy kochali kobiety, Sopot 2011, s.89-90

XV wiek

Każda pozycja społeczna, rzemiosło i profesja były do rozpoznania po stroju.
(...)
Huizinga podaje przykłady na to jak wówczas nie stroniono od głośnego płaczu, wzdychania, łkania i szlochu z byle powodu.

W tamtych czasach taki nieprzemyślany stan uczuciowy był otoczony czcią i pompą, pisze Huizinga.
(...)

W średniowiecznym państwie poddani, na których spoczywa ciężkie brzemię i nie mający głosu w rozporządzaniu podatkami, żyli w ciągłym niepokoju, czy ich grosiwo nie będzie roztrwonione, podejrzewając, że nie będzie faktycznie zużyte dla dobra i korzyści kraju. To podejrzenie, skierowane do administracji państwowej, przenosiło się w uproszczone domniemanie, że króla otaczają chciwi, podstępni doradcy, albo że ubóstwo kraju wynika z tego, jak dwór królewski trwoni wszystko na pokaz. W zbiorowym przekonaniu sprawy polityczne sprowadzały się do typowych motywów z bajki.

Johan Huizinga, Jesień średniowiecza, Kraków 2017

Literatura Zachodu

Wyznanie stało się na Zachodzie jedną z najwyżej cenionych technik produkowania prawdy. Człowiek Zachodu stał się zwierzęciem wyznającym.

Przemiana w literaturze: od przyjemności opowiadania albo słuchania heroicznej lub cudownej opowieści o dowodach odwagi czy świętości przeszliśmy do literatury podejmującej nieskończone zadanie wydobywania prawdy z głębi samej siebie, spomiędzy słów, prawdy, którą sama forma wyznania czyni tak olśniewającą, że aż niedostępną.

Historia seksualności, Michel Foucault, Gdańsk 2010, s. 47

Erotyzm

W religii pogańskiej świat sakralny miał zawsze dwa oblicza - czyste i nieczyste. Tak jedna, jak i druga część tego świata była w równej mierze uświęcona, jednako odległa od świata zwyczajnego. Rozdział między tymi dwoma światami nie znosił sąsiedztwa rzeczy czystych z nieczystymi.

Chrystianizm w istocie przejął ideę boskości diabła, lecz nigdy nie chciał się do tego przyznać. W ten sposób dla chrześcijanina zaczął istnieć z jednej strony boski świat światłości, z drugiej - ciemności, w których świat doczesny i świat diabelski łączą swoje nędzne losy.

Ogólne uchylenie zakazów było w warunkach pierwotnych
zarazem niedozwolone i dozwolone. Następowało, ale pod warunkiem, że tylko na pewien czas; w zakazie nie kryło się nic, co by się sprzeciwiało jego uchyleniu.

Chrześcijaństwo radykalnie przeciwstawiając pociągający świat dobra odpychającemu światu zepsucia i zła, w sposób zdecydowany połączyło erotyzm ze złem. To, co w pogaństwie było jedynie chwilowym odwróceniem biegu rzeczy, stało się domeną potępionych.

Historia erotyzmu, Georges Bataille, W-wa 2008, s. 176-178

Cytaty

Informacja jest pięknem - Jurij Łotman

Nauka upraszcza (Bergson), ja komplikuję - Adam Bolewski

Jeden świat to za mało - prowincjonalny filozof

Człowiek potrzebuje religii i sztuki - Barbara Żygoń-Wysocka

Nie czas jest nam dany, ale chwila. Naszym zadaniem jest uczynić z tej chwili czas - Georges Poulet

Stworzyć własny umysł oznacza stworzyć własny język - Richard Rorty

Wiatr/pneuma/Duch/ wieje, gdzie chce, i nie wiesz, skąd przychodzi oraz dokąd zmierza, słyszysz tylko jego szum - Ewangelista Jan

Szukam ja szczęścia ? Dzieła mego szukam ! - Zaratustra

Literatura nie przekazuje ukrytej głębi czy prawdy, to proces rodzenia się sensu. - Jacques Lacan

Człowiek zawsze był i jest wprzęgnięty w łańcuch symboli, w grę znaczących. - Jacques Lacan

Przeciwieństwem zdania prawdziwego jest zdanie fałszywe, lecz przeciwieństwem głębokiej prawdy może być równie dobrze inna głęboka prawda. - Niels Bohr

Tam skarb twój, gdzie serce twoje. - Ewangelista Mateusz 6,21

Kiedy laska ma w głowie siano, dupa to za mało. - Maciek Branicki.

Wartości wyczuwamy. - Edmund Husserl

Prawda jest wielokrotna. - Ewangelista Filip

Prawda ma wiele stron. - Edmund Husserl

Prawda jest subiektywna - Immanuel Kant

Prawda jest pragmatyczna - Friedrich Nietzsche

Prawdy szukamy w sobie - w jakiejś zapomnianej wiedzy czy pierwotnym śladzie - Michel Foucault

Sens świata jest funkcją świadomości - Edmund Husserl

Symbole odkrywają przed duszą to, co boskie - Plutarch

Nie ustawaj w pracy nad własnym posągiem - Plotyn

Każdy musi wpierw stać się boski i piękny, jeżeli chce ujrzeć Boga i piękno - Plotyn

Próbuję to, co boskie w nas, wznieść do tego, co boskie we wszechświecie - Plotyn

Dany sąd jest zatem prawdziwy, jeśli go akceptujemy - William James

Władza nie zużywa tylko tych, którzy jej nie mają - Andreotti

Szczęśliwy jest ten, kto we Mnie nie wątpi - Jezus Chrystus

Komu mało się odpuszcza, ten mało miłuje - Jezus Chrystus

Zdrowy małż nie rodzi perły - Lech Jęczmyk

Każda idea, która ci się stanie ideałem, stwarza w tobie siły życiowe - Rudolf Steiner

Wszelkie poznanie zdobywane dla postąpienia w uszlachetnieniu ludzkości i rozwoju światów, posuwa cię o jeden krok naprzód - Rudolf Steiner

Kieruj czynami swoimi i każdym swoim słowem w ten sposób, abyś nie wywierał nacisku na wolność postanowienia jakiegokolwiek człowieka - Rudolf Steiner

Nie jest bowiem wykluczone, że Polska powstała z "państwa rozbójniczego" - Jerzy Besala

Nie fałszując nieustannie świata człowiek nie mógłby żyć - Fryderyk Nietzsche

Wyrzeczenie się fałszywych sądów byłoby wyrzeczeniem się życia, zaprzeczeniem życia - Fryderyk Nietzsche

Bóg wyłonił najpierw z siebie własny Rozum (Nous); z niego zrodziła się Myśl twórcza (Logos), z niej Idea (Fronesis), z Idei Mądrość (Sofia) i Siła (Dynamis), z nich zaś Aniołowie - Bazylides

Uczep się tedy jakiejś krzepkiej niewiasty, abyś nie postradał łaski u Boga, i ugaś najpierw płomień żądzy wyrzuceniem z siebie nasienia, a potem módl się mając czyste sumienie ! - Izydor

Chrystus jest końcowym etapem ewolucji człowieka - Teilhard de Chardin

Sztuka śpiewa o Bogu i ostatecznie do niego należy - Patti Smith

Symbole odkrywają przed duszą to, co boże - Plutarch

Całe życie człowieka jest ustawicznym szukaniem drogi do swego bożego początku - Neopitagorejczycy

To jest celem najlepszym dla tych, którzy posiedli wiedzę: ubóstwić się - Corpus Hermeticum, I, 26

Nie podlegają bowiem teurgowie stadu, którym włada los - Oracula Chaldaica, fr. 153

Nie ma osobistej decyzji, jedynie przeznaczenie - Walentynianie

Teurgia

Jamblich w Misteriach przedstawił teurgię jako praktykę, a nawet sztukę, dzięki której za pośrednictwem odpowiednich działań, symboli i formuł niezrozumiałych dla ludzkiego rozumu, ale zrozumiałych dla bogów, człowiek mógł się zjednoczyć z bogami i wykorzystać dla siebie ich wpływy i moce. (...)
W teurgii bowiem sama moc boska zstępuje do ludzi lub raczej uwalnia ludzi od tego świata i doprowadza ich z powrotem do bogów. (...)
Chrześcijanie szukali tego samego w łasce i sakramentach.
(...)

Proklos pokreśla rzecz następującą: dusza obdarzona jest nie tylko rozumem, ale i wyobraźnią. Moc teurgiczna, która jest mądrością przewyższającą wszelką mądrość ludzką i stanowi swego rodzaju pozarozumowe zjednoczenie z tym co boskie. (...)
Aby dojść do zjednoczenia z tym co boskie/zdolność do połączenia się z tym co boskie/Proklos oddawał się praktykom teurgicznym i był całkowicie pewny ich skuteczności. Od córki Plutarcha nauczył się rytów i sekretnych formuł sztuki teurgicznej i często się nimi posługiwał, gdy praktykował chaldejskie obrządki oczyszczenia i ukazywali się mu bogowie w postaci świetlistej. (...)
Proklos podkreśla obecność w duszy czegoś boskiego.

Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, tom 4, Szkoły epoki Cesarstwa, s.644-675, Lublin 2012.

Proklos

Proklos za Platonem zastanawia się, dlaczego dusze ludzkie zostały zesłane w ciało, i skłania się do platońskiej teorii transmigracji dusz, ale twierdzi, że dusze ludzkie nie mogą wchodzić w ciała zwierzęce. W duszy wyróżnia następujące władze: zmysły, wyobraźnię, sąd, myśl dyskursywną i intelekt. Zmysły i wyobraźnia należą do niższej, nieracjonalnej części duszy^[21].

W duszy obecny jest element boski, który nie jest jej życiem czy myśleniem, ale obecnością Jednego lub partycypacją w Jednym. Umożliwia ona mistyczne zjednoczenie. Stara myśl o łączeniu się podobnego z podobnym zyskuje u Proklosa nową treść. Skoro bowiem wszystko istnieje we wszystkim, dusza zawiera w sobie wszystkie wyższe hipostazy, a więc w jakiś sposób również Jedno. Dusza jest kresem rozwijania się mocy Jednego i w świecie zmysłowym pełni podobną do niego rolę – jednoczącej więzi^[20].

Najwyższa cnota

W przeciwieństwie do Plotyna i Porfiriusza, którzy utrzymywali, że wyższa część duszy zawsze pozostaje w strefie inteligibilnej, w kontakcie z boskimi zasadami, Proklos za Jamblichem i Syrianem przyjmował, że dusza całkowicie schodzi w ciało, potrzeba więc specjalnych obrzędów, żeby mogła pokonać odległość między tym, co ludzkie, i tym, co boskie. Skuteczność obrzędów zapewnia według Proklosa kosmiczna sympatia (sympatheia) przenikająca całą rzeczywistość, przyjęta od Jamblicha zasada, że wszystko jest we wszystkim (panta en pasin). W konsekwencji temu dusza zawiera w sobie symbola, które odpowiadają boskiej rzeczywistości i jednocześnie ustanawiają tajną korespondencję ze światem zmysłowym (kamieni, roślin i zwierząt). Dzięki tym symbola byty znajdujące się na różnych poziomach łączą się w łańcuch (seira) skierowany do boskiej zasady. Uczeni wyróżniają trzy rodzaje teurgii u Proklosa. Pierwszy ma na celu uzyskanie wyroczni lub objawienia i w ogóle działań związanych ze zjawiskami świata fizycznego (takimi jak zmiana pogody czy uleczenie choroby). Wymaga on stosowania licznych rytuałów, pieśni i modlitw. Drugi rodzaj czyni duszę zdolną do wstąpienia na poziom bogów i intelektu boskiego i osiąga się poprzez modlitwy i inwokacje charakterystyczne dla Proklosowych hymnów. Trzeci rodzaj umożliwia osiągnięcie łączności z pierwszymi zasadami, z Jednym. Zapewnia go najwyższa z cnót^[22].

Na szczycie cnót proklosowej etyki stoi cnota teurgiczna, umożliwiająca złączenie się z tym, co boskie. Proklos umieścił ją ponad wszelką ludzką mądrością i utożsamił z wiarą. Aby dojść do zjednoczenia, Prokos zalecał i sam wypełniał praktyki teurgiczne. Zapewniał, że praktykując chaldejskie oczyszczenia widział bogów i demony. Marinos mówi, że Proklos miał też zdolność sprowadzania deszczu, przewidywania trzęsień ziemi i podobnych zjawisk. Proklos był przekonany, że należy do „łańcucha hermetycznego”, łańcucha egzystencji łączącego tych, którzy oddają się filozofii. Wskutek wizji, którą miał we śnie, doszedł do przekonania, że ma w sobie duszę pitagorejczyka Nikomachosa. W etyce, tak jak wcześniej w metafizyce, z wszystkich składników typowych dla późnego neoplatonizmu Proklos wyprowadza skrajne konsekwencje, prowadzące aż po granicę zerwania

https://pl.wikipedia.org/wiki/Proklos

Rozmyślania

Wszystko jest nawzajem powiązane, a węzeł to święty. A zgoła nic nie ma, co by nawzajem było sobie obce. Ułożone to bowiem zostało we wspólny ład i współtworzy porządek w porządku tego samego świata. Jeden bowiem jest świat, a składa się nań wszystko, i bóg jeden we wszystkim, i jedna istota, i jedno prawo, jeden rozum wspólny wszystkich stworzeń rozumnych i prawda jedna. I jeden wreszcie ideał doskonałości stworzeń o wspólnym pochodzeniu i wspólnym rozumie.	”
— Marek Aureliusz, Rozmyślania (Księga siódma, akapit dziewiąty)

Widzenie księdza Piotra

Któż ten mąż ? - To namiestnik na ziemskim padole.
(...)

Mąż straszny - ma trzy oblicza,
On ma trzy czoła.
Jak baldakim rozpięta księga tajemnicza
Nad jego głową, osłania lice.
Podnożem jego są trzy stolice.
(...)

To namiestnik wolności na ziemi widomy !
On to na sławie zbuduje ogromy
Swego kościoła !
Nad ludy i nad króle podniesiony;
Na trzech stoi koronach, a sam bez korony;
A życie jego - trud trudów,
A tytuł jego - lud ludów;
Z matki obcej, krew jego dawne bohatery,
A imię jego czterdzieści i cztery.
Sława! Sława! Sława!

Widzenie księdza Piotra, Dziady cz. III, Scena V.

Orygenes

Prowadził surowe życie według Ewangelii, którą pojmował bardzo subiektywie, często dosłownie i skrajnie interpretował.

Dokonał samookaleczenia, by dosłownie pójść za nakazem życia jak eunuch.

Był najwybitniejszym chrześcijańskim myślicielem pośród współczesnych, bardzo sławny już za życia. Studiował wraz z Plotynem w Aleksandrii u Ammoniosa Sakkasa. Nazywany adamantinus, czyli twardy jak diament ze względu na tytaniczną pracę w szkole katechetycznej, którą kierował i przejął od Klemensa Aleksandryjskiego/księdza i nauczyciela chrześcijańskiej gnozy. Z tego względu, że Orygenes był eunuchem miał problemy z wyświęceniem na księdza, jednak w końcu wyświęcili go na księdza przyjaciele biskupi.

S.Swieżawski, Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Ojcowie Kościoła/Szkoła Aleksandryjska, W-wa 2011, s.287.

Państwo według Arystotelesa

Seks i trwoga

Staram się zrozumieć rzecz niezrozumiałą: co się stało z erotyzmem Greków w Rzymie cezarów. W ciągu pięćdziesięciu sześciu lat panowania Augusta nastąpiła w cesarstwie rzymskim metamorfoza radosnego i precyzyjnie skodyfikowanego erotyzmu Greków w melancholię pełną trwogi.

Ta przemiana dokonała się w ciągu niespełna trzydziestu lat ( od 18 roku p.n.e. do 14 roku n.e.); jej skutki odczuwamy nadal i melancholijna trwoga nadal panuje nad namiętnościami.

Chrześcijaństwo przejęło wyobrażenia o erotyzmie w formie ukształtowanej w czasach Oktawiana Augusta.

Pascal Quignard, Seks i trwoga, W-wa 2002, s.6.

Ewolucja według Filona z Aleksandrii

Filon z Aleksandrii ( 25 p.n.e. - 50 n.e. )

I chociaż Stwórca jednocześnie stworzył wszystkie rzeczy, niemniej jednak zachował porządek we wspaniałym dziele stworzenia. Bez porządku nic nie jest piękne.

Będę się starał wykazać wspaniałą kolejność w powstawaniu istot żywych według Jego rozkazu.

Najgorszą, najmniej ukształtowaną duszą obdarzona jest ryba. Dlatego najpierw zostały stworzone ryby. Po rybach zostały stworzone ptaki i zwierzęta, jako już bardziej wrażliwe i bardziej przygotowane do posiadania właściwości psychicznych. Po tym wszystkim stworzony jest człowiek, który wyposażony jest w rozum.

Wybrane teksty z historii filozofii, Filozofia starożytna Grecji i Rzymu, Jan Legowicz, W-wa 1970, s. 412-413.

Ojcowie kapadoccy

Bóg stał się człowiekiem, aby człowiek mógł stać się Bogiem.

Zatem człowiek jest powołany do wewnętrznej przemiany, powrotu do swego stwórcy. Ukoronowaniem tego procesu jest przebóstwienie - theosis, moment w którym ludzka natura zostaje w pełni przeniknięta boskimi energiami. Uzyskujemy w ten sposób synostwo boże i jak pisze Atanazy, stajemy się synami bożymi, jesteśmy nazywani bogami nie z natury, lecz według prawa łaski.

św. Atanazy Wielki ( 295-373 r.), Kościół Wschodni;

Ojcowie kapadoccy, rozdział VII, Dzieje europejskiej filozofii starożytnej, Stefan Swieżawski, W-wa 2011, s. 305

Dziecię Boże

Pierwszy List świętego Jana 3,1

Zobaczcie, jak wielką miłością obdarzył nas Ojciec, abyśmy zostali nazwani dziećmi Bożymi - i nimi jesteśmy !

Umiłowani, teraz jesteśmy dziećmi Bożymi, a jeszcze się nie okazało, czym będziemy.

Każdy, kto trwa w Nim, nie grzeszy.

Dzieci, nie miłujmy słowem ani językiem, lecz czynem i prawdą.

Ewangelia Jana/komentarz z Pisma Świętego Towarzystwa Świętego Pawła:

Stanie się dzieckiem Bożym realizuje się przez przyjęcie Słowa/gr. Logosu/Światłości/Jezusa Chrystusa

Mt 18,1-5 Dzieci Boże

Oczy duchowe

Każda idea, która ci się stanie ideałem, stwarza w tobie siły życiowe. (…)

Każda chwila, gdy ktoś usiądzie, aby uświadomić sobie, jak wiele w nim tkwi sądu niechętnego, krytykującego, o świecie i ludziach: - każda taka chwila przybliża go do wyższego poznania. I szybko będziemy się wznosić, jeśli w chwilach takich zapełniać będziemy świadomość naszą myślami podziwu, poważania, czci dla świata i życia.

Posiadający doświadczenie w tych sprawach wie, że w chwilach takich budzą się w człowieku siły, pozostające inaczej w uśpieniu. Otwierają się człowiekowi przez to oczy duchowe.

Księga wiedzy tajemnej, Rudolf Steiner, W-wa 1991.

Chrystus źródłem Jedności.

Wszyscy przecież dzięki wierze w Jezusa Chrystusa jesteście synami Bożymi.

Wy zatem, którzy w Chrystusie zostaliście ochrzczeni, przyodzialiście się w Chrystusa. Nie ma już Żyda ani Greka, nie ma niewolnika ani wolnego, nie ma mężczyzny ani kobiety, ponieważ wszyscy jesteście JEDNO w Chrystusie Jezusie. A jeśli należycie do Chrystusa, to jesteście potomstwem Abrahama oraz, zgodnie z obietnicą, dziedzicami.

A ponieważ jesteście synami, Bóg wysłał do naszych serc Ducha swego Syna, który woła: "Abba, Ojcze !".

List do Galatów 3,26-29

Filozofia Plotyna

Jak rzeczy odbijają się w lustrach i wytwarzają na pozór samoistne odbicia, tak idee odbijają się w materii i powodują przez to ten refleks, który nazywamy materialnym światem.

Ta fenomenalistyczna teoria przyrody stanowiła ważny składnik neoplatonizmu: dzięki niej mógł wytworzyć pojęcie bytu nie liczące się wcale z przyrodą. Przez nią usunął też dwoistość idej i rzeczy: rzeczy, będąc odbiciem idej, nie są w gruncie od idej różne.

Jedność bytu miała dla Plotyna szczególną konsekwencję: uczyniła go zwolennikiem astrologii, magii i wróżbiarstwa. Bo skoro wszystko we wszechświecie jest ze sobą w związku, to na podstawie jednej jego części można o innych częściach wyprowadzać wnioski i wpływać na inne jego części. Nauki tajemne znalazły w systemie Plotyna metafizyczne uzasadnienie.

Historia filozofii, W. Tatarkiewicz, tom 1.

Miłość według PLOTYNA

Miłość to substancja stopiona z substancją górnej duszy w zapatrzeniu na wszech-samo-substancję Dobra. Z niej dopiero rodzi się wszelka miłość.

Miłość ludzkiego świata, która w sprzężeniu z nią zwraca się wzwyż i to, co ukochane w tym ludzkim życiu, czyni też umiłowanym ze względu na tamten świat boży.

Miłość więc zdaniem Plotyna stanowi normatyw działania duszy wzbierającej pragnieniem dobra i dlatego prowadzi do natury dobra każdą duszę i jeżeli należy do górnej duszy, to będzie Bogiem, który ją wiekuiście łączy z Dobrem, a jeśli do duszy zmieszanej [ dobro ze złem ], to będzie demonem, będzie tym światem zewnętrznym i zmysłowym, który jest układem złożonym z demonów.

Ważne w życiu, by kierowała w nim miłość płodzona w górnej części duszy i by ta miłość miała przewagę nad pożądaniami cielesnymi, którym matką jest zawsze Bieda, bo każde pożądanie zmysłowe tonie pogrążone w brakach.

Jan Legowicz, Historia filozofii starożytnej Grecji i Rzymu, W-wa 1986, PWN, Neoplatonizm, s.527.

Pistis Sophia

Starożytne teksty podają inicjowanym sekretne imiona duchów, które strzegą wrót wiodących do poszczególnych sfer, oraz niekiedy utajnionych haseł, znaków i formuł, które należy znać, aby zostać przepuszczonym dalej.

W Pistis Sophia opisano sfery jako twory powstałe z kryształu, zaś istoty stojące na straży wrót pomiędzy sferami przedstawiono jako archony, czy też demony.

We wszystkich religiach starożytności istotą, która prowadzi duszę ludzką przez krainę zmarłych i pomaga jej przejść przez kolejne bramy strzeżone przez demony, jest bóg planety Merkury.

Wtajemniczeni wywodzący się ze szkół wiedzy tajemnej posiadali jednak pewien sekret.

Otóż w połowie drogi przez kolejne sfery niebieskie następuje zmiana przewodnika. Zadanie poprowadzenia duszy ludzkiej ku najwyższym sferom przejmuje potężna istota, której tożsamość może się wydać zaskakująca. Na końcowym etapie wzlotu duszy ludzkiej poprzez kolejne sfery niebieskie, przewodnikiem oświetlającym drogę dla duszy jest Lucyfer.

Według założeń duchowej ekologii kosmosu, Lucyfer uosabia zło konieczne - zarówno w życiu doczesnym - bowiem bez Lucyfera ludzie nie odczuwaliby pożądania - jak i w życiu pozagrobowym. Bez pomocy Lucyfera dusza pogrążyłaby się w absolutnej ciemności i nie zdołałaby pojąć natury swojego wzlotu poprzez sfery niebieskie.

Jonathan Black, Sekretna historia świata, Sopot 2011, rozdz. 10, Droga czarnoksiężnika, Bój Zaratustry z siłami ciemności, s. 145.

SENS Miłosza

Kiedy umrę, zobaczę podszewkę świata.
Drugą stronę, za ptakiem, górą i zachodem słońca.
Wzywające odczytania prawdziwe znaczenie.
Co nie zgadzało się, będzie się zgadzało.
Co było niepojęte, będzie pojęte.

A jeżeli nie ma podszewki świata ?
Jeżeli drozd na gałęzi nie jest wcale znakiem
Tylko drozdem na gałęzi, jeżeli dzień i noc
Następują po sobie, nie dbając o sens
I nie ma nic na ziemi, prócz tej ziemi ?

Gdyby tak było, to jednak zostanie
Słowo raz obudzone przez nietrwałe usta,
Które biegnie i biegnie, poseł niestrudzony,
Na międzygwiezdne pola, w kołowrót galaktyk
I protestuje, woła, krzyczy.

Czesław Miłosz

Wielki anioł Michał

W tym czasie powstanie Michał, wielki anioł, opiekun synów twojego ludu. I nastanie okres ucisku, jakiego dotąd żaden naród nie doznał. W tym czasie twój lud zostanie ocalony - każdy, kto jest zapisany w księdze.

Wielu spośród tych, którzy śpią w prochu ziemi, powstanie - jedni do życia wiecznego, a inni ku hańbie i wiecznej wzgardzie.

Mądrzy będą jaśnieć jak blask nieba, a ci, którzy wielu prowadzili ku sprawiedliwości - jak gwiazdy po wieczne czasy.

Ty zaś, Danielu, zachowaj w tajemnicy te słowa i zapieczętuj księgę aż do czasów ostatecznych. Wielu będzie tego dociekać i wzrośnie wiedza.

Dn 12, 1-4

Georges Bataille

Francuski filozof, Georges Bataille, nazywa tę specyficznie ludzką dyspozycję “erotyzmem”, od razu dodając że “erotyzm jest w istocie aktywnością seksualną człowieka, przeciwstawioną takiej że aktywności zwierzęcej. Nie każda forma ludzkiej seksualności ma charakter erotyczny, ale ma go zawsze, ilekroć nie jest zwyczajnie i po prostu zwierzęca”. W tym kontekście należy się słowo wyjaśnienia, gdyż to co w obiegowej opinii uchodzi za zwierzęcy wymiar seksu, nie jawi się tym samym dla Bataille’a i pokrewnych mu myślicieli. Ich definicja zwierzęcej seksualności jest w istocie bliska faktom natury, ponieważ uznają oni za seks zwierzęcy taki, którego celem jest reprodukcja gatunku. Popęd seksualny człowieka może być jednak równie dobrze nakierowany na czystą przyjemność, może też być wykorzystywany do celów religijnych i to właśnie odróżnia go od reszty świata zwierząt.

http://www.okultura.pl/teksty/dariusz-misiuna/odrodzenie-magii-5/

Śmierć autora

Zmiana wyrażająca się przejściem od interpretacji do lektury oznaczać miała wyzwolenie czytania spod przymusów hermeneutycznych, a zwłaszcza dogmatu właściwej interpretacji - na korzyść maksymalnej swobody czytania.

Przejście od autora do czytelnika - zadekretowane przez Barthes`a symboliczną "śmiercią autora" - znaczyć miało odsunięcie jednego z najważniejszych dogmatów dyskursu o literaturze: odczytania zgodnego z tak zwaną intencją autorską.

Poststrukturalizm, s. 322

Horyzont oczekiwań

Ewolucja literacka.

Horyzont oczekiwań to termin wprowadzony przez Hansa Roberta Jaussa na oznaczenie zbioru przeświadczeń czytelnika, umożliwiających mu odbiór danego dzieła.

Zbiór przeświadczeń określony jest przez uprzednie rozumienie gatunku, przez formę i tematykę uprzednio znanych dzieł oraz przez opozycję języka poetyckiego i praktycznego.

Proces odbioru polega na nieustannym potwierdzaniu i poszerzaniu horyzontu oczekiwań, który to mechanizm stanowi podstawę ewolucji literackiej.

Jean-Pierre Richard/ Szkoła Genewska

Książka Jean-Pierre Richarda " Świat wyobraźni Mallarmego ", która jest przykładem metody stosowanej przez krytykę tematyczną.

Chodzi przede wszystkim o tożsamość samego dzieła, odnajdywaną w obsesyjnie powtarzanych tematach i obrazach, ale także - i przede wszystkim - tożsamość świadomości, wyobrażenia, marzenia, wrażenia zmysłowego, słowem: autorskiego przeżycia, stanowiącego mentalną stronę wewnętrzną dzieła, którą krytyk musi odtworzyć w sobie.

Fenomenologia, s.97

Autor wpisany/implikowany w utwór lit.

Autor jako przynależny do danego dzieła sztuki podmiot sprawczy, który jest całkowicie wyznaczony przez samo dzieło, tak iż z dzieła i tylko z dzieła dowiadujemy się o nim.

Dla Wayne`a C. Bootha autor zawarty pośrednio w dziele stanowił jakby drugie ja realnego pisarza.

Wiktor Winogradow pisał o artystycznej świadomości organizującej, której obraz śledził na przykładzie struktury stylistycznej dzieła w historycznym rozwoju form gatunkowych.

Kazimierz Wyka twierdził, że obraz autora jest swoistą kategorią badawczą, a nie kategorią przynależną do zakresu subiektywnej świadomości danego realnego pisarza.

Stanisław Eile, Światopogląd powieści, 1973, s.13-16.